De Turkse premier Erdogan was ongetwijfeld oprecht toen hij zei geen oorlog met Syrië te willen. De aanvallen uit Syrië lijken niet doelbewust, maar zijn eerder uit de koers geraakte granaten die in Turkije dodelijke slachtoffers maakten. Maar Erdogan kan die mortierbeschietingen alleen al om binnenlands-politieke redenen niet accepteren. Dus volgden represailles met artilleriebeschietingen op de stellingen van de Syriërs.
Het waren vooral symbolische represailles voor binnenlandse consumptie. Hierin schuilt meteen het gevaar. De kans dat meer granaten in Turkije terechtkomen, is levensgroot. Dit kan een door publieke woede opgestookte politieke dynamiek veroorzaken waardoor Erdogan bijvoorbeeld wordt gedwongen een bufferzone in te stellen. Daarvoor moet hij Syrië binnenvallen. Dat zal hij doen onder verwijzing naar Artikel 5 van het Navo-verdrag, dat de bijstand van andere Navo-landen regelt. Een rol van de Navo wordt dan onontkoombaar, al was het alleen maar omdat internationale solidariteit een dempende werking op de Turkse volkswoede kan hebben en Erdogan van al te drieste steppen kan afhouden. Geen Europees land ontkomt er dan aan een steentje bij te dragen.
De gevaarlijke dynamiek speelt ook in Griekenland. In november raakt het geld op en kunnen ambtenaren en uitkeringstrekkers niet meer worden uitbetaald. Tenzij er meer hulp komt, is de kans groot dat sociale onlusten omslaan in een regelrechte volksopstand die de Griekse democratie om zeep helpt. De angst die premier Samaras heeft voor chaos door linkse en rechtse extremisten is volkomen terecht. Griekenland doet inderdaad denken aan de Weimarrepubliek. De combinatie van aanhoudende vernedering door het buitenland van Duitsland, de torenhoge schulden en de perspectiefloosheid van de bevolking vermorzelden het politieke centrum en brachten uiteindelijk Hitler aan de macht.
Toch blijven Nederland en Duitsland hameren op bezuinigingen en hervormingen in Griekenland. Bondskanselier Merkels bezoek haalde wat kou uit de lucht, maar minister De Jager hamerde op hervormen, besparen en de ongewenstheid van kwijtschelden. Anders zouden de Grieken geen prikkel meer hebben hun zaken op orde te brengen. Zijn redenering is even logisch als gevaarlijk. Star vasthouden aan die koers leidt onherroepelijk tot een gevaarlijke volkswoede in een land dat niet verder kan worden uitgeperst.
Geen groeiscenario is denkbaar dat zicht biedt op een kleinere schuldenberg. Als Griekenland omwille van de precedentwerking niet uit de euro mag, dan wordt de schuld uiteindelijk kwijtgescholden en zal het land mogelijk met een Marshall-plan van de ondergang moeten worden gered.
Voorlopig blijft voor Europa de situatie in Zuidoost-Europa balanceren op het slappe koord. Foute beslissingen door Europese leiders hebben enorme consequenties. In Turkije en in Griekenland kunnen ze tot volkswoedes leiden die een onvoorstelbare dynamiek van geweld en chaos teweeg kunnen brengen. Chaos daar heeft zijn effect hier. Door een Syrisch-Turks conflict stijgen de olieprijzen. En chaos in Griekenland brengt de Europese Unie verder naar de afgrond. Dat noordelijke Rambo-politiek dan averechts werkt, is helder.
Trouw
Experts
Related Content
