De Balie | Komt er (altijd) weer oorlog?

Over primaten, paraatheid, menselijke wetmatigheden en AI-wapenwedlopen

Op 10 september 2025 zullen Carel van Schaik (Het oerboek van de mens) en hoogleraar Martijn Kitzen en HCSS onderzoeksdirecteur Tim Sweijs (De oorlog van morgen) bijeenkomen in De Balie in Amsterdam voor het programma ‘Komt er (altijd) weer oorlog?’

Geweld loopt als een constante door onze geschiedenis. Wat leert dat ons? En welke lessen trekken we voor de toekomst? In gesprek over primaten, paraatheid, menselijke wetmatigheden en AI-wapenwedlopen.

De beroemde openingsscène van Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey laat er geen twijfel over bestaan: mens-zijn betekent knokken. Maar is dat wel waar? Nu de militaire uitgaven in heel Europa drastisch worden opgeschroefd, onderzoeken we de (verondersteld) agressieve aard van de mens. Is georganiseerd geweld een biologisch gegeven of een realiteit in stand gehouden door het militair industrieel complex? Is de oorlog van de toekomst te vermijden of dient deze zich onverbiddelijk aan? En hoe bereiden we ons daar dan op voor?

Weinig mensen voorspelden twintig jaar geleden een grote oorlog op het Europese continent. In een wereld die voortdurend verandert en waarin technologie snel achterhaald is, werpen we een blik op de inspiratiebronnen die ons helpen de oorlog van de toekomst te voorspellen: van vogelzwerm-patronen tot sciencefiction. Kunnen we door het onvoorstelbare in te beelden, oorlog voorkomen?

Over de sprekers

• Prof. Dr. Carel van Schaik is gedrags- en evolutiebioloog en werkt als hoogleraar biologische antropologie in Zürich. Hij is expert op het gebied van de orang-oetan, die hij jarenlang observeerde in Indonesië. Hij is corresponderend lid van de KNAW. Hij is mede-auteur van het boek Waarom we vrede willen, maar oorlog voeren.
• Prof. Dr. Martijn Kitzen is hoogleraar irreguliere oorlogvoering & speciale operaties aan de Nederlandse Defensie Academie. Als voormalig militair deed hij ervaring op in vn- en navo-missies. Samen met Tim Sweijs schreef hij De oorlog van morgen.
• Dr. Tim Sweijs is onderzoeksdirecteur bij het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij doet onderzoek naar het veranderend karakter van gewapende conflicten en adviseert overheden, internationale organisaties en (militaire) besluitvormers op het gebied van defensie en veiligheid. Samen met Martijn Kitzen schreef hij De oorlog van morgen.

Bron: De Balie