De oorlog in Oekraïne wordt een race tegen de klok. In veel landen in Europa zijn verkiezingen op komst. De voormalige Slowaakse premier Fico, die eerder het veld moest ruimen na de moord op een journalist, leidt de peilingen in zijn land met een duidelijke pro-Russische agenda. In Polen paait de PiS de lokale boeren door de import van graan uit Oekraïne te blokkeren. En dan hebben we het niet eens over de Hongaarse premier Orbán, die doorgaat met zijn obstructie en zo Poetin in de kaart speelt. Of de opkomst van partijen die niet vrij zijn van Russische sympathieën zoals de radicaal-rechtse Oostenrijkse FPÖ en de Duitse AfD.
Tegelijkertijd dringt Roberta Metsola, de voorzitter van het Europees parlement, aan op versnelde toetreding van Oekraïne en de Westelijke Balkan tot de Europese Unie. Haar doel is om de Russische invloed tegen te gaan, maar ze weet ook dat dit het nationalisme in Europa voedt. Logisch. Inmiddels stemt een derde van de kiezers op radicale anti-establishment partijen, die niet staan te springen om uitbreiding van de Europese Unie en steun aan Oekraïne.
Aan de overkant van de Atlantische Oceaan is het niet veel beter. Daar is een belangrijk deel van de Republikeinen tegen nieuwe steunpakketten. Een moeizaam compromis kwam deze week tot stand, maar hardliners zijn bereid de hele begroting af te schieten en de shutdown van de Amerikaanse overheid te riskeren.
De opmars van Oekraïne stagneerde
In Oekraïne zelf gaat het traag. Een jaar geleden mocht ik geen twijfels hebben bij het succes van Oekraïne. Je werd weggezet als doemdenker. Dat stond haaks op de morele opvattingen van de idealisten. Toegegeven, er was enig optimisme door de vorderingen bij Charkiv in het oosten, dat een jaar geleden werd terugveroverd. Daarna volgde succes bij Cherson. Maar vervolgens stagneerde de opmars. Tot op de dag van vandaag is er weinig aan het front veranderd.
Toen maanden geleden het zomeroffensief startte, waren de verwachtingen hooggespannen. Onder Amerikaanse druk werd getracht om met grote, veelal door het Westen geoefende en uitgeruste eenheden doorbraken in de regio Zaporizja te forceren. Daarvoor zou Oekraïne troepen uit Bachmoet moeten halen. Dit werd gezien als een strategisch onbelangrijke plaats, die ten koste van te veel mensenlevens werd verdedigd.
Maar al snel bleek dat Amerikaanse adviseurs fout zaten. Rusland had van de patstelling gebruikgemaakt door immense fortificaties te bouwen. Oekraïne paste zijn tactiek aan en probeerde in de nacht geitenpaadjes door de uitgestrekte mijnenvelden aan te leggen. Dit heeft nu tot enige tactische successen in de regio Zaporizja ten zuiden van Orikhiv geleid, maar de grote doorbraak moet nog komen.
Oekraïne wordt als land economisch gesloopt
Met de fortificaties bepaalt niet het Westen of Oekraïne, maar Rusland hoe er gevochten moet worden. Inmiddels lijkt de Russische strategie erop gericht te houden wat ze hebben. Oekraïne wordt als land economisch gesloopt met onophoudelijke aanvallen op de graanexport en infrastructuur.
Met verkiezingen in Europese landen op komst en een disfunctioneel Amerikaans Congres werkt de tijd in het voordeel van Rusland. Vorige week stelde de Russische minister van buitenlandse zaken in New York dat het zinloos is om over een vredesakkoord en een nieuwe graandeal te onderhandelen. Vanuit zijn perspectief is dat verklaarbaar.
Rob de Wijk, Trouw, 28 september 2023
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
