Poetin krijgt meer grip op de energietoevoer aan Europa. Dat is vervelend, stelt Rob de Wijk in zijn column voor Energiepodium, vanwege de slechte verhoudingen met Rusland.
De afgelopen weken zijn de verhoudingen in het Midden-Oosten drastisch veranderd. Vervelend voor Europa is dat daardoor Rusland meer dan voorheen aan de olie- en gasknoppen kan draaien. Wat is er aan de hand?
Toen in juni van dit jaar een Amerikaanse drone door Iran werd neergeschoten en Amerika daarop slechts met symbolische sancties reageerde kon je nog denken dat president Trump gewoon voorzichtig was. Dat idee verdween toen Trump nauwelijks reageerde op de droneaanval die op 14 september de helft van de raffinagecapaciteit van Saudi-Arabië verwoestte. Dat de olieprijzen met 19 procent stegen, de hoogste stijging in een dag, was niet eens het grootste probleem. Het feit dat Trump militaire actie uitsloot wel. De president wees weliswaar Iran aan als verantwoordelijke, kondigde nieuwe sancties af, maar deed verder niets. Zarif, de Iraanse minister van buitenlandse zaken, maakte tijdens de Algemene Vergadering van de VN in New York duidelijk dat als zijn land er daadwerkelijk achter zat, er niets van de olie-installaties zou zijn overgebleven. Maar, de wijze waarop de aanval was uitgevoerd en de brokstukken die werden gevonden weerspraken dit.
Al met al had de aanval op de Saoedische olie-installaties weinig gevolgen voor de mondiale energievoorziening. Wel was het opmerkelijk dat na de aanval grote hoeveelheden olie uit Europa naar het Midden-Oosten werden verscheept. Een vertegenwoordiger van Aramco zei dat zijn bedrijf zat te springen om geraffineerde olieproducten. Het echte gevolg was dat door de wijze waarop Trump reageerde, vertrouwde bondgenootschappen sneuvelden. Vanaf de Golfoorlog van het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw was er een stilzwijgende afspraak dat Amerika voor de veiligheid van de Golfstaten zou zorgen. De reden? De mondiale olie- en gasvoorziening. Die afspraak bleek nu niet meer te bestaan.
Dat Amerika een onbetrouwbare bondgenoot is werd ook de Koerden duidelijk gemaakt. Begin oktober stak Trump hen een mes in de rug door zich uit het noorden van Syrië terug te trekken en ze aan hun lot over te laten.
Het gevolg van de Amerikaanse terughoudendheid is dat niet Amerika, maar Rusland de belangrijkste speler in het Midden-Oosten is geworden. Maar Poetin heeft in de ogen van Europa de verkeerde vrienden: Syrië, Iran en ook Turkije. En hij krijgt er nieuwe bij. Vorige week onderstreepte Poetin zijn nieuwe positie met een trip naar Abu Dhabi waar hij een koninklijk onthaal kreeg. Het Russische Gazprom Neft mocht er een enorme deal afsluiten voor samenwerking bij de gasproductie en de toepassing van kunstmatige intelligentie voor de winning van moeilijke reserves.
Door de sloop van bondgenootschappen heeft Trump zichzelf dus uitgerangeerd. Of zoals een admiraal uit Koeweit het zei toen ik hem vorige week vroeg hoe hij tegen de Amerikanen aankeek: ‘Als het moeilijk loopt, loopt Trump weg. We hebben weinig aan zo’n bondgenoot. Dus moeten we op zoek naar een andere’.
Voor ons Europeanen betekenen de veranderende machtsverhoudingen dat Poetin steeds meer invloed op de olie- en gasvoorziening in de Golf krijgt. Zijn invloed wordt alleen maar sterker als Nord Stream 2 wordt opgeleverd. Is dat erg? Niet, als de relatie met Rusland uitstekend is. Maar dat is die niet.
Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden. In zijn columns voor Energiepodium gaat hij in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.
Experts
Related Content
