Het lijkt mij geen toeval dat in Oostenrijk de regering-Kurz is gevallen over een omkopingsschandaal waarbij een Russische investeerder was betrokken. In dit geval was het vrijwel ondenkbaar dat het om een Amerikaan zou gaan. Want Oostenrijk behoort tot de landen waar het hele politieke systeem nauwe banden heeft met Rusland.
De FPÖ heeft een samenwerking met Verenigd Rusland, een steunpilaar van Poetin en de machtigste groep in de Doema. Maar ook de ÖVP en de SPÖ koesteren warme gevoelens voor Rusland. Dat president Poetin vorig jaar aanwezig was bij de trouwerij van de minister van buitenlandse zaken Karin Kneissl, was dus niet raar.
De Oostenrijkers zijn niet vergeten wie hun land tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft bevrijd. In tegenstelling tot de rest van Midden- en Oost-Europa zijn zij nooit door de Sovjet-Unie bezet geweest en Oostenrijk heeft altijd een strikte neutraliteitspolitiek gevoerd.
Ook in Bulgarije, Griekenland, Hongarije en Slowakije tendeert het politieke systeem in de richting van Rusland. Dit is het sterkst zichtbaar bij extreem-rechtse partijen zoals Ataka (Bulgarije), Jobbik (Hongarije) en Ons Slowakije. Die partijen hebben twijfels over mondialisering, vrijhandel, onderdelen van de rechtsstaat en willen sterke leiders.
Tijdens de recente veiligheidsconferentie van Moskou vroeg een Amerikaanse collega waarom het Kremlin toch vooral de banden aanhaalt met dit soort politieke buitenbeentjes en op ramkoers ligt met gematigde middenpartijen. Dat plaatst Moskou volgens hem in de verkeerde hoek.
Politiek verdeeld Europa
De vraag is of dit klopt. De Griekse regeringspartij Syriza is pro-Russisch. In Italië is de hele coalitie van Lega Nord en de Vijfsterrenbeweging dat en in Frankrijk heeft Rassemblement National (RN), de overwinnaar van de verkiezingen van afgelopen weekeinde, Russische sympathieën. Kortom, een aantal pro-Russische partijen is mainstream geworden.
Hoe erg is dat? Rusland heeft baat bij een politiek verdeeld Europa. Daardoor kan Moskou afkomen van de sancties die het gevolg zijn van de annexatie van de Krim in 2014 en de betrokkenheid bij de strijd in het oosten van Oekraïne. Bovendien maakt Moskou er in zijn nationale veiligheidsstrategie geen geheim van dat politieke verzwakking Rusland een goede uitgangspositie verschaft als het ooit tot een conflict met het Westen komt.
Zo bezien zijn de beweegredenen deels vergelijkbaar met China dat – door middel van het Belt and Road initiatief, een logistieke verbinding tussen China en West-Europa, en het 16+1 overleg van China met landen in Midden- en Zuid-Oost Europa – ook een wig drijft in de politieke eenheid van de Europese Unie.
Wij, in het noorden van Europa, realiseren ons de gevolgen van ons eigen handelen onvoldoende. Mede door ons harde begrotingsbeleid en de eis dat alle lidstaten van de Europese Unie zich aan de afspraken houden, zien we dat politici elders in Europa in de richting van Rusland en China afdrijven. Dit gaat veelal gepaard met het afwijzen van de waarden van onze democratische rechtsstaat.
Dit fenomeen zou wel eens een grotere bedreiging voor de eenheid van de EU kunnen worden dan onze ergernis dat andere lidstaten zich niet aan de begrotingsdiscipline willen houden. De uitslag van de Europese verkiezingen waarin Lega en RN een overwinning boekten stelt op dit punt niet gerust.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw.
Experts
Related Content
